In Chaos – making sense of an ending probeert bioloog en acteur Thomas Ryckewaert wijs te raken uit de gebeurtenissen van de afgelopen jaren: het plotse overlijden van zijn vader, de lockdown, ecologische rampen en een groeiend defaitisme. Geruggensteund door wiskunde, ecologie, science fiction, dagboekfragmenten en Playstationgames gaat Thomas het gevecht met zijn demonen aan. In Chaos vervagen de grenzen tussen het intieme en het globale, tussen binnen- en buitenwereld, tussen werkelijkheid en waanzin. Kunnen wetenschappelijke modellen soelaas brengen op een onoverzichtelijke en onvoorspelbare planeet? Kan je tegelijk rouwen om een geliefde én om het einde van de wereld? Schuilt er poëzie in theorie? En wat dan met theater?

In 2016 neemt AlphaGo, een diep neuraal netwerk ontwikkeld door Google’s DeepMind, het op tegen de wereldkampioen Go, Lee Sedol. Go is het oudste bordspel ter wereld met meer mogelijke zetten dan het aantal atomen in het universum. Pure rekenkracht is zinloos; intuïtie en creativiteit zijn veel belangrijker eigenschappen voor een Go speler. Niemand verwacht dan ook dat een machine de mens kan verslaan. Maar het onvoorstelbare gebeurt: AlphaGo wint met 4-1 van Sedol en haalt daarmee de cover van Nature.

De 37^ste zet van AlphaGo in het tweede spel is cruciaal en slaat in als een bom. De computer maakt een move die geen mens had kunnen bedenken, waarop Sedol zijn stoel verlaat om later lijkbleek terug te keren. De tv-commentatoren vallen stil en het beeld lijkt te bevriezen. In dit mysterieuze moment van verslagenheid en verwondering openbaart zich het radicaal vreemde van de AI: uitermate intelligent, creatief, maar ook totaal alien.

In ‘Move 37’ neemt Thomas Ryckewaert dit moment als aanleiding voor een lecture performance over fenomenen die de menselijke verbeelding overstijgen. Samen met kosmoloog Thomas Hertog zoekt hij naar manieren om het radicaal vreemde bloot te leggen, in een trip door de duistere, koele horror van de intelligente machine, de schoonheid van het vervagen van conventies over wat menselijk is, door tijd en ruimte die worden verwrongen in zwarte gaten. In deze lecture performance komt alles op losse schroeven te staan; het menselijke wordt alien, de computer intuïtief, de zintuigen bedriegen en de robot droomt.

Niet zomaar een klassieke lecture performance, maar tegelijk een soort David Lynch film waarin onverklaarbare dingen voorvallen. Er ontstaat een permanente frictie tussen het normale en radicaal vreemde, die fascineert. – Etcetera

Volgens Joodse legendes is een golem een wezen dat door een geleerde wordt gekneed uit stof of klei en tot leven wordt gewekt door rituele bezweringen. De golem verhoudt zich tot zijn menselijke schepper als hulpje, compagnon of beschermer van diens bedreigde gemeenschap. Maar het experiment ontspoort: het wezen keert zich tegen zijn schepper.

Deze mythe van artificieel leven ligt aan de basis van de nieuwe creatie van Thomas Ryckewaert. Het is een verhaal over ambitie, creativiteit, macht, schepping, waanzin en destructie. Het is een thema dat raakt aan de eeuwenoude angst voor het scheppen van iets wat ons overvleugelt: van de Bijbel over Frankenstein tot aan het spook van artificiële intelligentie. Het is een verhaal dat in elk tijdperk dezelfde vraag stelt: hoe diep mogen we graven?

In een verstilde, filmische beeldtaal balanceert Golem op de dunne lijn tussen mens en materie, tussen rede en angst. Oog in oog met een wezen dat heel erg op hem lijkt maar tegelijk fundamenteel anders is, wordt de mens een spiegel voorgehouden. Hij ziet monsters geboren worden in de dingen, in de ander, in zichzelf.

Een magnetiserend universum, (..) een hypnotische tunnel, (..) Ryckewaert is van zijn generatie een van de meest intelligente en theatraal onderlegde makers, klaar voor de echt grote zaal. – De Standaard

Een wrede, verwarrende plek is het, waar de verbannen mens terecht komt. Hij wordt geconfronteerd met krachten die zijn verstand te boven gaan. Het regent nu eens vuur en zwavel, dan weer gewoon waterdruppels, maar wekenlang, tot alles verzwolgen is. Niets zo verwarrend, echter, als de krachten die hij in zichzelf ontdekt: jaloezie, erotiek, moordlust. Maar de meest ongrijpbare van al is de liefde.

Thomas Ryckewaert waagt zich in zijn nieuwe creatie aan een van de meest paradoxale meesterwerken uit de wereldliteratuur: Genesis, het eerste boek van de Bijbel. Een voorstelling over onze levenslange poging de chaos te bedwingen.

De voorstelling is het derde deel van een triptiek waarin het boek Genesis vanuit verschillende hoeken wordt belicht. In Genesis (I) – Wetenschap wordt het publiek ingewijd in de expertise van filosofen, theologen en bijbelvertalers. Genesis (II) – Religie is een door Ryckewaert geregisseerde eucharistieviering. In een compositie van licht, geluid, zang, tekst en stilte worden kerk- en theatergangers samen getuige van een 2000 jaar oud ritueel waaraan subtiel is geschaafd. In Genesis (III) – Theater brengt Ryckewaert zijn versie van het boek Genesis op scène. Op zoek naar een hedendaags ritueel. In Genesis (I, II, III) regisseert Ryckewaert achtereenvolgens de wetenschapper, de priester en de acteur. Een zoektocht naar de oorsprong van performance, naar de kern van het ritueel. Is liturgie theater? Is theater liturgie?

Eigenlijk geloof ik niets,
En twijfel ik aan alles, zelfs aan U.
Maar soms, wanneer ik denk dat Gij waarachtig leeft,
Dan denk ik dat Gij Liefde zijt, en eenzaam,
En dat, in zelfde wanhoop, Gij mij zoekt
Zoals ik U.

Gerard Reve

Ze is alleen. Thuis. Buiten raast de wereld. Binnen is het stil.
Ze waant zich onbespied. Op deze plek, op dit uur, middenin de dagdagelijkse routine, woekeren haar wildste fantasieën, haar hevigste verlangens, haar diepste angsten. De tijd tikt voorbij.
Portrait; het ademloze middelpunt van een onbekend verhaal. Een desolaat portret. Een bedrieglijk stilleven.

Er zijn plaatsen geweest op aarde, niet zo lang geleden, waar de definitie van ‘mens’ in vraag werd gesteld. Misschien zelfs veranderd.

Weinig fracturen in de menselijke geschiedenis zijn zo ernstig geweest als deze veroorzaakt door het Nazisme in het eerste helft van de 20^ste eeuw. Het is niet evident de Röntgenfoto van deze fractuur te analyseren. De dader hult zich in stilzwijgen, de overlever wordt overspoeld door trauma, de buitenstaander heeft geen recht van spreken.

Sommige overlevers hadden echter het onwaarschijnlijke talent en koelbloedigheid om hun fractuur vanop een afstand te bekijken en er woorden voor te vinden. Mensen die, in andere tijden, wellicht grote literatuur over allerhande thema’s hadden kunnen schrijven. Het lot veroordeelde hen echter tot dat ene thema dat het nooit zou loslaten.

De werken van Primo Levi, Jean Améry en Jorge Semprun vormen de basis voor de theatervoorstelling TRAUM.

Nachtmerries van ontaarde slapers. (..) Een droom van een nachtmerrie, zeg maar. Je kan achteraf moeilijk zeggen wat je gezien hebt, maar wel dat het aan je blijft kleven. – De Standaard